Het woonpatrimonium van de provincie Antwerpen is nog voor veel verbetering vatbaar. Dat blijkt uit een studie van de Onderzoeksgroep Armoede, Sociale Uitsluiting en de Stad (OASES). Vooral op het gebied van energiebesparing is er volgens de onderzoekers nog veel ruimte voor verbetering.

De onderzoekers kwamen tot de vaststelling dat 51 procent van de woningen geen geïsoleerde buitenmuren heeft, terwijl 39 procent ook geen geïsoleerd dak heeft. Daarnaast ontbeert 34 procent geïsoleerde verwarmingsbuizen en 28 procent is ook niet uitgerust met dubbele beglazing.

Uit het onderzoek blijkt dat Mortsel, Lier, Kalmthout, Kapellen, Boom en Niel de zwakste woonprofielen van de provincie hebben. De onderzoekers stellen dat mensen nochtans veel geld willen investeren om in die gemeenten te wonen, maar dat er vooral slecht gescoord wordt op het gebied van sociale huisvesting.

Niel is met 45 procent oude woningen ook op dat vlak hekkensluiter van de provincie. Aartselaar scoort hier met 7 procent het beste.

De Duitse duurzame energiesector is uitgegroeid tot een bedrijfstak met een omzet van 16 miljard euro en een tewerkstelling van 170.000 mensen. Daarmee is het land één van de grootste producenten van duurzame energie ter wereld. Duurzame energiebronnen vertegenwoordigen er nu zelfs ruim tien procent van de elektriciteitsvoorziening.

Duitse bedrijven behoren wereldwijd dan ook tot de top op het gebied van windenergie, zonnecellen en biobrandstoffen. Dat is volgens Energieportal.nl vooral te danken aan een gericht overheidsbeleid, dat het gebruik van duurzame energie stimuleert en financieel ondersteunt.

Er wordt op gewezen dat in Duitsland duurzame energie voorgetrokken wordt op fossiele energiebronnen. “Groene stroom wordt met voorrang op het elektriciteitsnet toegelaten,” aldus Energieportal.nl. “Dit stimuleert investeringen in duurzame energie, omdat de afzetmarkt vaststaat.”

Federale wetgeving biedt daarnaast ruimte aan duurzame energieprojecten. Daarbij wordt gewerkt met een vergunningsbeleid. Pas als een lokale overheid kan aantonen dat de inplanting van bijvoorbeeld een windmolenpark onmogelijk is, hoeft het niet gebouwd te worden.

Daarnaast zorgt de Duitse overheid ook voor een subsidiëring van duurzame energie. Dat is nog altijd noodzakelijk omdat groene stroom nog altijd duurder blijft dan de traditionele energiebronnen. “Maar groene stroom levert een aanzienlijke bijdrage tot het terugdringen van de uitstoot van koolstofdioxide,” aldus Energieportal.nl. Vorig jaar zorgde groene stroom voor in Duitsland voor het terugdringen van de uitstoot met 83 megaton.

De bouwsector heeft een goed jaar achter de rug. Dat meldt de sectororganisatie Confederatie Bouw. Daarbij wordt gewag gemaakt van een groei met 5,4 procent. De groei was volgens de organisatie echter hoofdzakelijk te danken aan de bouw van nieuwe woningen. De niet-residentiële bouw en de burgerlijke bouwkunde presteerden minder bevredigend.

“Als de Belgische economie in 2005 sneller is kunnen groeien dan het Europees gemiddelde, dan is dit dankzij het dynamisme van de binnenlandse vraag en vooral van de bouw,” aldus de Confederatie Bouw. “Alle sectoren samen genomen, is de Belgische economie in 2005 met 1,5 procent gegroeid, maar in de bouw bedroeg de groei 5,4 procent.”

In de sector nieuwe woningen was de vraag het voorbije jaar het krachtigst. Tussen 2003 en 2005 steeg het aantal bouwvergunningen met 40 procent. Er werden het voorbije jaar 58.800 vergunningen toegekend, het hoogste peil sinds 25 jaar. Dat heeft volgens de organisatie te maken met het historisch laag peil van de rentetarieven en de voorkeur voor appartementen. Die vertegenwoordigen vandaag 50 procent van de bouwvergunningen, tegen slechts een derde tien jaar geleden.

“Maar wij moeten alert blijven en niet denken dat wij in een periode van duurzame vooruitgang op lange termijn zijn beland,” waarschuwt de Confederatie Bouw. “Voor 2006 verwachten wij ondanks de tariefstijgingen een stabilisatie van de vraag, gelet op de bouwreserve die uit de statistieken van de bouwvergunningen te voorschijn komt. Op langere termijn en al vanaf 2007 denken wij dat de huidige stijging niet kan blijven duren.”

Opgemerkt wordt dat de prestaties in de niet-woningbouw verre van bevredigend was. Er werd in volumes wel een stijging van 8,5 procent genoteerd, maar tegelijkertijd een daling van 1,5 procent in het aantal bouwvergunningen, aangezien het vergunde volume werd opgetrokken door één enkel megaproject.

“Voor 2006 is de hoop op een toename van de vraag in dit marktsegment dus gewettigd,” meent Confederatie Bouw. “De ondernemingen hebben hun investeringen in 2005 immers met 9,5 procent opgetrokken en men verwacht dit jaar een nieuwe stijging met zowat 2,5 procent. De gemiddelde omvang van de projecten is in 10 jaar verdubbeld maar hun aantal is met de helft gedaald; momenteel zijn er amper nog 4.000 projecten.”

De sector burgerlijke bouwkunde vertoonde vorig jaar een vooruitgang met 5 tot 6 procent. “Ook dit resultaat is weinig bevredigend op een jaar van de gemeenteraadsverkiezingen, een periode waarin de ondernemingen traditioneel een groot deel van hun omzet boeken,” stipt de organisatie aan. “Voor 2006 kan men een verbetering bij de burgerlijke bouwkunde hopen, maar in mindere mate dan normaal tijdens een verkiezingsjaar.”

Confederatie Bouw vreest wel grote structurele moeilijkheden in de toekomst. “Een aanwijzing is het recordaantal faillissementen,” wordt er opgemerkt. In 2005 legden 1.067 bouwbedrijven de boeken neer. Men stelt voorts vast dat de toename van de activiteit niet meer zoals in het verleden gepaard gaat met een vooruitgang van de tewerkstelling. “De openstelling van de grenzen en de instroom van nieuwe arbeidskrachten met lage lonen zorgt voor een nieuwe concurrentie. Bovendien zijn er de verschillende parallelle arbeidscircuits, in het bijzonder het zwartwerk,” wordt er opgemerkt.

In die context is het volgens de Confederatie Bouw bijzonder jammer dat de bouw niet op dezelfde manier wordt behandeld als andere sectoren. “Zo wordt de bouw grotendeels over het hoofd gezien bij de toepassing van verschillende doelgerichte stelsels, namelijk de stelsels van lastenvermindering, gekoppeld aan bijzondere toekenningsvoorwaarden voor lage lonen, jonge werknemers en ploegenarbeid.”

De Confederatie Bouw vraagt dan ook dat de regering maatregelen zou nemen om de concurrentiepositie van de bouwbedrijven te vrijwaren. “Zij nodigt haar in het bijzonder uit om de kostprijs van de overuren nog meer te verlagen door het percentage lastenvermindering te verdubbelen dat momenteel geldt voor de eerste 65 overuren en door het stelsel van de verlaging uit te breiden tot een tweede periode van 65 overuren,” aldus de organisatie.

Bovendien vraagt de organisatie aan de interprofessionele sociale gesprekspartners om de dialoog over de vrijwaring van het concurrentievermogen voort te zetten en om rekening te blijven houden met een noodzakelijke loonmatiging. Ten slotte vindt de Confederatie Bouw dat het ogenblik is aangebroken om het verlaagd BTW-tarief van 6 procent toe te passen op het slopen en heropbouwen, een voorstel dat de organisatie al geruime heeft geformuleerd om de stadskernvernieuwing te versnellen.

Het befaamde Royal Institute for British Architects (RIBA) heeft drie kandidaten genomineerd voor de Lubetkin-architectuurprijs. Het gaat om twee Canadese en één Zuid-Afrikaans project. Het is de eerste keer dat de prijs wordt uitgereikt. Die is genoemd naar Berthold Lubetkin, één van de grote vertegenwoordigers van het Britse modernisme.

De eerste kandidaat is het Canadian War Museum uit Ottawa, een glooiend complex met een grasdak, ontwikkeld door Moriyama and Teshima Architecs en Grittiths Rankin Cook Architects. Ook het Terence Donnelly Centre uit Toronto, ontwikkeld door Behnisch Architekten en het architectenbureau Alliance, werd geselecteerd. De derde genomineerde is het Red Location Museum of the People’s Struggle in het Zuid-Afrikaanse New Brighton, ontworpen door Noero Wolff Architects.

Het is de eerste keer dat de Lubetkin-prijs wordt uitgericht. Het RIBA wil daarmee elk jaar een architecturaal meesterwerk bekronen van een RIBA-lid buiten de Europese Unie. De prijs wordt op 23 juni uitgereikt door Sasha Lubetkin, dochter van meester-architect Berthold Lubetkin.

Berthold Romanovich Lubetkin werd op 14 december 1901 geboren in Tblisi (Georgië). Hij
studeerde in Moskou en Leningrad, waar hij zich specialiseerde in het constructivisme. In de jaren twintig van de vorige eeuw werkte hij in een partnership met Jean Ginsburg in Parijs.

In 1931 zette Lubetkin in Groot-Brittannië een architectuurpraktijk op, waar hij één van de frontfiguren van het Britse modernisme werd. Lubetkin ontwierp er onder meer de twee Highpoint Apartments in Highgate, de Penguin Pool van de London Zoo en het Finsbury Health Centre. In 1949 trok hij zich terug op een boerderij in Gloucestershire, nadat zijn plannen voor een nieuwe stad waren verworpen.

Lubetkin overleed op 23 oktober 1990 in Bristol. De winnaar van de Lubetkin-prijs krijgt een schaal die gebaseerd is op het ontwerpen van de Penguin Pool en gemaakt werd door kunstenaar Petr Weigl. Aan de wedstrijd namen ook de architecten Richard Meier & Partners, Daniel Libeskind en Allies & Morrison deel, net zoals het architectuurdepartement van de universiteit van Hong Koing.

Een tocht langs vervuilde industriële sites. Het lijkt niet de meest aanlokkelijke toeristische activiteit, maar toch is het juist dat wat Spoor Noord en Stadsontwikkeling in Antwerpen de bezoeker aanbieden. De tocht wil de deelnemer daarbij een beeld geven over de sanering van de site Spoor-Noord, waar in de toekomst een nieuw park zal verrijzen.

De saneringswerkzaamheden aan het nieuwe park Spoor-Noord in Antwerpen zijn volop aan de gang. Daarrond werden door de organisatie Spoor Noord en Stadsontwikkeling Antwerpen in samenwerking met de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) en met steun van het Federaal Grootstedenbeleid en het Europese Doelstelling2-fonds de wandeltocht ‘Proper!’ uitgetekend.

Het nieuwe Antwerpse park komt op de terreinen van het vroeger NMBS-rangeerstation en het Lobroekdok. Die sites moeten echter grondig gesaneerd worden, want ze zijn ernstig vervuild door zware metalen en olieresten. Pas wanneer die terreinen in 2008 helemaal zijn bewerkt, zal het park in 2008 open gesteld kunnen worden voor het publiek.

Een gedeelte van het gebied aan de Noorderlaan is al gesaneerd. Daar zijn al een aantal paden te onderscheiden en werden zelfs enkele bomen geplant. Maar de rest moet nog gesaneerd worden. De deelnemers aan de wandeltocht krijgen de mogelijkheid om die saneringswerken, waarbij de grond tot vijf meter diep wordt afgegraven, van nabij te volgen.

De tocht vertrekt aan het Damstation en leidt in veertien etappes tot aan het Lobroekdok. Op de stopplaatsen krijgt de bezoeker een goed zicht op de werkzaamheden, maar de terreinen zelf zijn uiteraard taboe. Vanop de Belvédère op het Viaductdam heeft men trouwens een globaal zich op het hele terrein. De wandelaar krijgt bij het vertrek een mp3-speler mee met informatie over het traject.

‘Proper!’ loopt tot eind dit jaar. In het Damstation kan op woensdag- en vrijdagnamiddag een tentoonstelling bezocht worden.

Een drijvend dok als tennisterrein met een duikboot als toiletruimtes. Dat is één van de plannen van de projectontwikkelaar Cimka voor de oude Dokhaven in Rotterdam. Cimka werd er winnaar mee van een ontwerpwedstrijd die door de Rotterdamse ontwikkelingsmaatschappij Stadshavens werd uitgeschreven voor het oude havengebied.

Wellicht zal het project van Cimka echter nooit gerealiseerd worden. De wedstrijd ‘Unorthodocks’ werd immers niet uitgeschreven om de voorstellen ook uit te voeren, maar wel als inspiratie voor latere initiatieven. Desondanks stuurden 97 deelnemers een voorstel binnen.

Op de Rotterdamse Heijplaat, midden in het stadshavensgebied en omringd door grootschalige containeroverslag, ligt het terrein van de vroegere Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM). Het centrale deel van dit terrein en hart van de oude scheepswerf is de Dokhaven, omringd door grootschalige loodsen en het oude RDM-hoofdkantoor. Hier werden in het verleden scheepskolossen als de SS Rotterdam vervaardigd.

Deze industriële glorie behoort tot het verleden. Het RDM-terrein kampt nu met leegstand en dreigend verval. Vanaf 2020 ontstaat er een scala aan nieuwe mogelijkheden voor herontwikkeling en zal het worden omgevormd tot een woonwerkgebied. De onwikkelingsmaatschappij Stadshavens wou het gebied tot die tijd echter niet aan zijn lot overlaten en ging dan ook op zoek naar tijdelijke en flexibele oplossingen en schreef daarvoor de wedstrijd ‘Unorthodocks’ uit.

Winnaar werd Cimka met ’Stadshaven-Stadskade-Stadsvloot’. Het Rotterdamse bureau transformeerde oude RDM-schepen voor uiteenlopende doeleinden. Van een drijvend dok werd een mobiel podium gemaakt, geschikt voor bijvoorbeeld tenniswedstrijden of het draaien van openlucht films. De toiletten varen er achteraan in een onderzeeër, terwijl een sleepboot is omgevormd tot een EHBO-post.

“Met een even eenvoudige als doeltreffende vormgeving wordt het RDM-gebied voorzien van een stoer, Rotterdams beeld dat, als de Stadsvloot uitvaart, ook in de rest van Rotterdam zichtbaar wordt gemaakt,” aldus de jury. “Het plan biedt goede voorwaarden voor flexibiliteit en tijdelijkheid. De vloot kan in 2020 moeiteloos naar een andere locatie worden gevaren. Daarbij kan een verzameling schepen die ooit bij de RDM zijn gebouwd, worden gezien als een cultuurhistorische ode aan het gebied waar vroeger de werf lag.”

China heeft een kwalijke naam als gigantische milieuvervuiler, maar het land is tegelijkertijd een supermacht van zonne-energie te worden. Dertig tot veertig miljoen Chinese huisgezinnen hebben waterverwarmers met zonnekracht op het dak van hun woningen geplaatst. Voor de volgende jaren wordt op dit vlak nog een explosieve groei verwacht, waardoor China stilaan minder conventionele energie zal verbruiken.

De installaties zorgen ervoor dat op dit ogenblik ruim 200 miljoen warm water hebben om te douchen en hun was en afwas te doen. Er zijn in China ongeveer 3.000 bedrijven actief met de bouw van de waterverwarmers. De topmodellen kosten 160 tot 750 dollar, maar in landelijke gebieden worden vooral standaardtoepassingen gebruikt.

De Chinese zonnekrachtindustrie groeit met twintig tot dertig procent. Tegen 2010 zal de omzet van de sector verdubbeld zijn en daarmee één procent vertegenwoordigen van de Chinese energieconsumptie. De waterverwarmers zullen dan voor een besparing zorgen van 22,5 miljoen ton steenkool per jaar.

De kranten merken op dat buitenlandse supporters van hernieuwbare energie dikwijls versteld staan van het contrast tussen de Chinese vervuiling en de wijd verspreide toepassing van zonnekracht in het land. China telt zelfs weer waterverwarmers met zonnekracht dan de rest van de wereld.

De toegang tot warm water heeft volgens de kranten een grote impact op het alledaagse leven in het landelijke China. “In veel gevallen nam de bevolking in de winterperiode slechts één keer op veertien dagen een bad,” voeren de kranten aan. “Nu wast men zich echter elke dag.”

Veel Chinese regio’s hebben meer dan tweeduizend uur zonneschijn per jaar. Dat is een groot voordeel om efficiënt gebruik te kunnen maken van zonnewarmte. Industriële gebouwen, universiteiten en hotels hebben echter nog niet ingehaakt op het stijgend gebruik van zonnewarmte. Tegen 2020 wil China tien procent van zijn energievoorziening halen uit hernieuwbare energie.

De geklasseerde lokettenzaal van het voormalig Goederenstation Zuid in Antwerpen verrijst stilaan in zijn historische pracht. In december komt daar de hoofdzetel van Bank J. Van Breda en voorzitter Carlo Henriksen leidde donderdagvoormiddag dan ook met fierheid de Antwerpse schepen voor monumenten Philip Heylen en Philippe Heyvaert, woordvoerder van Vlaams minister voor monumenten Dirk Van Mechelen rond in de gebouwen, die volop gerestaureerd worden.

“De we aan de toekomstige hoofdzetel van Bank J. Van Breda verlopen volgens schema,” benadrukte Carlo Henriksen. Het project betekende een combinatie van instandhouding en renovatie van een geklasseerd gebouw met een nieuwbouw. Maar het Antwerpse architectenbureau Conix Architecten wou ook in die nieuwe vleugel karaktertrekken van het historische gebouw respecteren, zodat oud en nieuw een samenhangend geheel zouden vormen. Beide gebouwen zijn trouwens met passerellen met elkaar verbonden.

Pronkstuk van de nieuwe zetel wordt echter de voormalige lokettenzaal, die als ontvangst- en receptieruimte het kloppend hart van het bankgebouw moet worden. Daarbij werd onder meer aandacht besteed aan de metalen draagbalken, die werden gezandstraald, hersteld of vervangen waar de plaatdikte onvoldoende bleek te zijn. Daarna werden ze behandeld tegen roest en herschilderd in het oorspronkelijke groen, zoals uit een kleurenonderzoek kon worden opgemaakt. Ook de troggewelven van het originele plafond werden volledig manueel gerestaureerd en opnieuw bezet.

Een opmerkelijk aspect van de lokettenzaal is ook het Goethe-glas. Dat is gemaakt volgens een oud procédé dat een helder zicht biedt voor wie er recht voor staat, maar een onscherp beeld biedt van opzij. Hier diende alle beglazing integraal vervangen te worden en op de oude manier met stopverf vastgezet in plaats van met de hedendaagse kit-technieken.Tenslotte dienden ook de houten kasten, deuren en ramen uit de lokettenwand hersteld te worden. Het schrijnwerk diende hier integraal hermaakt te worden volgens uitvoeringstekeningen op basis van oude plannen en opmetingen van de twee enige resterende modellen.        

De restauratie van het gebouw vormde volgens Luk Lammens, communicatieverantwoordelijke van de bank, een grote uitdaging. “Er zijn immers nagenoeg geen originele plannen overgebleven,” benadrukte hij. “Het Goederenstation werd immers als een militair strategische locatie beschouwd en de plannen werden in het begin van de oorlog meegenomen om ze uit de handen van de oprukkende Duitsers te houden. Omdat het Duitse leger sneller vorderde dan werd verwacht, zouden de plannen in Frankrijk uiteindelijk zijn verbrand. Men heeft zelfs geen zekerheid over de naam van de architect die het gebouw destijds heeft ontworpen.”

Er wordt op dit ogenblik gewerkt aan een boek over de geschiedenis van het Goederenstation-Zuid. De lokettenzaal zal in de toekomst ook bezichtigd kunnen worden onder begeleiding van stadsgidsen.
 

–

Er bestaan plannen om in de Limburgse mijnstreek een toren van 600 meter hoog te bouwen. Bovenaan zou een gigantische windmolen komen. Volgens de Mechelse initiatiefnemers Gaston Kuyckx en architect Jos Serneels zou de constructie werk kunnen verschaffen aan duizenden mensen. De plannen zijn overgemaakt aan de Limburgse provinciegouverneur Steve Stevaert.

De twee initiatiefnemers willen met het project een monument van de mijnstreek maken waar heel de wereld naar wil komen kijken. De toren moet een symbool worden voor het opwekken van alternatieve energie als opvolger van de steenkoolindustrie. De windmolens die vandaag gebouwd worden, zijn volgens het tweetal eigenlijk niet rendabel omdat ze geen opslagcapaciteit hebben. Veel energie gaat gewoon verloren.

Serneels en Kuyckx stellen dat de universiteit van Diepenbeek zich moet richten op alternatieve energie en stabiliteit, zoals Leuven zich in elektronica zou kunnen richten en Gent op biotechnologie. De toren zou meteen de hoogste van heel Europa worden en dus ook een toeristische aantrekkingspool worden.