Nieuwe toekomst voor synagoge Heide-Kalmthout
Posted by marcho on April 11th, 2007
Aan de Leopoldstraat in Heide-Kalmthout staat een mooi en merkwaardig synagogegebouw. Het staat symbool voor het sociale en religieuze leven van de joden in de twintigste eeuw. De voorlopige bescherming is inmiddels een feit, maar er is ook steun nodig van het publiek om de synagoge voor de toekomst te kunnen bewaren. Daarom lanceert de vereniging Synagoge Heide met de steun van de provincie Antwerpen een fondsenwerving.
Begin oktober vorig jaar ondertekende Dirk Van Mechelen, Vlaams minister van financiën, begroting en ruimtelijke ordening, de voorlopige bescherming van de synagoge van Heide-Kalmthout. “Een zo breed mogelijk publiek zal later dankzij dit open cultuurmonument het unieke onderdeel van de boeiende geschiedenis van Heide-Kalmthout kunnen herbeleven,” werd daarbij opgemerkt.
Eind negentiende eeuw vestigde de zich snel uitbreidende diamantsector rond het Centraal Station in Antwerpen. Niet lang daarna doken ook in Heide gegoede diamantairs op. De wijk Heide nam vanuit Antwerpen snel uitbreiding. Er kwam een grote migratie van joden en niet-joden, met als gevolg de bouw van villa’s, huizen, hotels en pensions .
De joodse bevolking had echter ook nood aan een gebedshuis. Een aantal families besliste tot de oprichting en de bouw van een synagoge. Het gebouw werd in 1928 opgetrokken en in 1929 ingewijd. In de jaren dertig kende de Joodse gemeenschap hier een grote bloei. De gruwel van de Tweede Wereldoorlog trof echter ook deze gemeenschap. Na de oorlog kwam een kleine groep Joden terug, maar ze waren niet voldoende in aantal om een synagogedienst te kunnen houden.
Sinds 1998 staat het gebouw te verkommeren. “Tijdens de ‘Open Monumentendag’ 2002 maakten honderden mensen kennis met het unieke stukje geschiedenis. “Het werd duidelijk dat de Kalmthoutse bevolking en de overheid het synagogegebouw in Heide-Kalmthout in stand wilden houden,” aldus de werkgroep Synagoge Heide. Daarom werd in samenwerking met de Monumentenwacht Provincie Antwerpen en de Dienst Erfgoed van de provincie Antwerpen, de bescherming van het gebouw begeleid.
De synagoge is een blijvende herinnering aan de vroegere Joodse inwoners in Heide-Kalmthout. Hun geschiedenis zal er na renovatie op verschillende manieren in woord en beeld gebracht worden. Bezoekers zullen er kennismaken met de boeiende joodse godsdienst en cultuur. De focus zal liggen op de merkwaardige groei en bloei van Heide en de belangrijke Joodse bijdrage, met villa’s, hotels en pensions, de jesjiva, het jeugdhuis Altol en de diamantsector.
Aandacht gaat ook naar de ‘Living History’. Het optekenen van persoonlijke getuigenissen is al sinds 1989 aan de gang. Het complex wordt een bezoekerscentrum met permanente en tijdelijke tentoonstellingen over de belangrijke periodes van de Joodse aanwezigheid in Heide. Na de renovatie zullen er dagprogramma’s voor scholen en groepen uitgewerkt worden in samenwerking met andere toeristische attracties in de buurt.
De synagoge maakt bovendien deel uit van de Europese Route van het Joodse Culturele Erfgoed. In en rond de Provincie Antwerpen horen daar verder ook de Joodse begraafplaatsen in Putte, de Joodse gemeenschap in Antwerpen en het museum voor Deportatie en Verzet in Mechelen bij. Er worden nu sponsors vanaf 15 euro gezocht om de toekomst van de synagoge te verzekeren. Meer informatie kan verkregen worden op het mailadres synagoge@kalmthout.be. (DW)